bep eil

Met komz din sklêroc’h c’hoazh ! sav uheloc’h da vouezh,
Pe mouget ’vo gant nerzh ar griadennoù gouez
A savo, meur a wech c’hoazh, en diabarzh din !…

Boum !... Boum !... Boum !...
...Tri daol sec'h adarre.

Te ’soñj ivez, kenderv, mont d’ober ur c’hrogad ?

Un deiz Sant Per a yoa o vont da ober ur c’housk, goude merenn, e porched ar Baradoz pa glevas skeiñ daou pe dri daol war an nor (…)

An daou bried a deuas buan a-walc’h da espern peadra da brenañ un daol, ha bep a skaon mar plij.

N’eo ket a-walc’h d’ar re-mañ Ø kaout gwad Tremeur.

Naig, un heizez flour 
Er c’hoadoù, ’traoñ Ø an dour
    Un heizez flour.

P’em eus lâret dezhañ ma soñj, hep kuzh netra,
A-zivout Ø ar pried em [boe] choazet, Anna,
O reiñ e vennozh din, ama, eñ a grene…

Ne gredas ket Rivanon goulenn un disterañ diwar he fouez.

E Kerunkun emañ ar c’hiz d’ober ul lamm dreist an tan, a-raok ma vo marvet ar flammoù.

Hini ebet anezho n’ez pezo da ziskolpañ, keit da vihanañ ma vezo Gwenole va anv, keit ha ma vezo dek biz war va c’hrabanoù dir !…

Gwell eo ganin diskenn er bez, 
Pa n’em eus mui nep karantez.

Tanfoeltr espern n’am eus-me klasket diganit :
Te ’rae da c’hiz pa vijes krog en tu gounid […]

Ken kozh ’vel an Douar e oa ma fried.

An Ankoù a zered a-benn
Er soñj mat her rentañ laouen.

O ! mar gallfe, kont veur, donet du-mañ raktal 
Un ugent pe dregont dimeus ho soudarded, 
’Vefe torfedoù bras ha gwalleurioù harzet (…)

An dud a serr o beg raktal ma kaozean ; Kement hini a priz kement tra a lâran.

Kement e seblante Ivonig bezañ kalet ha pizh, kement ez oa Noela madelezhus ha karadek.

Paotred ar sabad, an hoperien-noz, ar c’horred, ar c’hannerezed-noz ha kement viltañs a zo a deue, eme an dud, da goroll en-dro da di Ivonig ha da zerc’hel kompagnunezh dezhañ.

E Kerunkun emañ ar c’hiz d’ober ul lamm dreist an tan, a-raok ma vo marvet ar flammoù.

A-leizh a Douraniz o deus ’b’oe kantvedoù
Klasket o zonkadur ennout ; war o roudoù
E teu hiriv Nerzhveur, o zrec’her bras…

En douar nag er gwez n’ez eus ket kalz a dra.

Graet ’neus an Normaned meur a daol divalav.

Skoet e oe neuze ur maread Ø taolioù pounner war an nor : lavaret e vije ez oa c'hoant d'he divarc'hañ.

Daoust ma ren tro-war-dro da Vreizh noz an ankoua,
Daoust ma wask, evel ur vantell blom war o skoa[zh]
Goapadeg, yenijenn, digalonder an dud (…)
Kan ar varzhed a strink eus a bep korn ar vro.

Ha daou vloaz zo abaoe m’eo aet kuit, ha n’he deus keloù ebet, eviti da ouelañ ha da bediñ.

A-raok pell an erc’h hag ar rev
A lako doan war ar maezioù (…).

Hepdale ’teuio deomp keloù gant va mibien.

Prim e tesko ganin hemolc’hiñ, ren ul lestr,
Hag e vo stad enni bevañ dindan ur mestr.

Pezh am eus graet, kont veur, a raje pep Breizhad.

Kement-mañ a yoa d’an deiz kentañ a viz du, ha serr-noz an devezh ma ra an Iliz gouel bras an Hollsent ha ma tegas soñj deomp eus hor c’herent a zo o leskiñ er purgator.

Mar befe ho madelezh dougen ar sac'h-mañ ; ar c'hiz a zo d'her reiñ d'an neb a deu da c'houlenn ar beleg.

Ne lazhont ket an dremenidi,
Karet a reont avat farsal

Gwir eo, Hadar… Newazh, daousto da gement-se,
Daousto da splannder gaer ar stered, me ’venn-me (…)
Kemer ar gwellikañ ma c’hellin ma repoz.

Kerunkun a zo ur gêr vras, gant dek familh gaer o vevañ enni diwar ar mengleuzioù mein-glas ; ha kement hini eus kement familh a oa deut gantañ e lodig.

Amañ war an eneoù un avel yen a hud,

Pep unan ’ra evitañ, ne sell[a] den gant den…

Bemdez kazi me ’ra da’m zreuzour kozh
Kaniñ ar werz a gan kement treuzour.

Da ene a deuio dre amañ da huanadiñ, en-dro d’ar roc’h-mañ, bep tro ma kouezho ar gorventenn war aodoù Breizh.

Teir gwech an deiz a ve tommet,
Teir gwech an deiz a ve broudet,
Ha n’her brouder gwech gant spilhoù,
Aotroù, na diverr ho teizioù !

Voyez que (exclamation).

Pet Ø brezelour hoc’h eus kavet ’trezoc’h ho tri ?

Evit dezhañ kaout danvez ha leve, perc’henn ma’z oa e dad war an douaroù strujusañ er barrez, Lan Ofret, mab pennhêr Kerunkun, a zeuas, ar bloavezh-se, da dantad Sant Yann, disamm e ziskoazh ha goullo e zaou zorn (...)

Fentus ’n hini ’kavan soñjal en un daolenn
Seurt ma rafe Karnak e-kichen Hollvelen,
Ar vran e-tal ar goulm, an noz e-tal an deiz,
Ar gaou laosk ha mezhek dirak ar wirionez.

         N’int ket holl : unan ’meump diskaret, 
Diwar gorre ar c’hleuz, ur pezh maen war e gein, 
Hag en deus her friket evel un aval brein. 

Ar gwazed a vrezele an eil ’enep d’egile koulz ha pa dleje ar vuhez padout atav, koulz ha ma vije bet gounidigezh un eur ken talvoudus hag ar vuhez peurbadus.

Mantret ’voe pa welas penaos oa gwisket e vreur, ha bec’h en doe oc’h e anaout.

Ar bobl a gresk dalc’hmat betek an ofer’n-bred,
An engroez a zo stank a-zalek beg al lann,
Ken stank ma verv an dud e-giz un taol gwenan.

    Gopr ebet na lore n’hor bo da c’hedal
Nemet goap ha dispriz a-berzh an dud all ;
Savomp enep an dud galloud hon ene,
    Enep ar bed ar wirionez.

Eus a wezenn da wezenn,
Koukou, laosk da ganaouenn (…)

Pignat a ra, bemdez, da veg an tour, abaoe daou vloaz, da sellet ouzh ar mor glas.

Forzh e pe lec’h ez i, va galloud en em astenn eno (o tiskouez ar pevar avel), adalek an hanternoz betek ar c’hreisteiz, adalek ar sav-heol betek ar c’huzh-heol.

A-dalek neuze, Truilhennig ne zeskas netra-netra.

Dek vloaz zo abaoe m’em eus dilezet va c’hurunenn a roue ! Dek vloaz ! ha diwar neuze, pebezh peoc’h !

Na tristat eo beviñ er porzh-mañ a-c’houde
M’en deo bet dilezet gant ar briñsez.

Ni zo bet a-viskoazh debret gant an dud all.

Setu petra newazh a ra Sant Gwenole
A-dal an deiz m’en deus ’n em lakaet da ober
Mirakloù, eñ a ra jen din e m[a] micher.

Ar plac’hig, a-dal m’ouias,

Semplet d’an douar a gouezhas.

Ar vugale astennet war leur an ti a respont d’ar son, ha kerkent ha ma’z eo echuet ar poz kentañ, emaint holl, en o sav, en-dro d’an daol.

(…) ar merc’hed hag ar baotred yaouank o-unan a droe o fenn gant euzh p’en em gavent dirak e zremm zu hag e gein chouket.

Distro ouzh an Doue a ankounac’hao da bec’hedoù, ma teuez davetañ a greiz kalon ha ma roez da c’her e reni hiviziken ur vuhez gristen.

Dre fiout e pep den ha krediñ pep lavar
’Maon lakaet dindan treid tra ma vin war zouar…

E vignoned ouzh e welout a voe laouen-bras.

Abalamour d’ho pec’hedoù, 
Perinaig, it d’ar marv ;

Setu c’hoazh ar mare ’vit ar foenn hag ar mediñ (…)

An den kozh-mañ eo an hini hon eus gwelet un deiz, dek vloaz bennak zo, d'ar mare n'oamp nemet bugale…

Met o vezañ m’edo ur gwaz fur ha tamm ebet dispignour na boesonier, an daou bried a deuas buan a-walc’h da espern peadra da brenañ un daol, ha bep a skaon mar plij.

Ur pezh foultrenn den e oa, barv du hag hir dezhañ, en e benn daoulagad ruz evel an tan, gouest da lakaat ar paotr muiañ dispont da grenañ war e dreid.

Marv eo va c’halon, n’eus mui netra evidon er bed-mañ.

Ouzhpenn ugent vloaz zo n'em eus ket bet ur gwenneg zoken em godell.

                Biskoazh, ma Doue,
N’em eus klevet komz er giz-se !

Met, ’vit an añjuli en deus graet e verc’h din,
Ne c’hellin ket jamez… jamez he fardoniñ !

Pizh-gagn e oa, ne glaske nepred nemet e vad e-unan ha darev e oa atav da grediñ edo an dud o trouz-prezeg anezhañ.

Betek eno eo aet kounnar ruz an dispac’herien enep ar veleien. 

A-vihanik tre d’ar marv,
          O Mari,
Gant fiañs ni ho enoro
          Atô.

Na lezit ket, ’velkent, da drec’hiñ war ho re 
An dud fall dislonket gant an Diaoul er vro-mañ.

Ar Breizhad-se, kont veur, a oa Nemenoioù.
Ø Brasañ roue ’zo bet hag a vo da viken ;
Ar pezh en devoa graet n’oufe den ober ken

Met soñj a deuas din na oa ket hir an hent 
Da zont betek amañ da c’houlenn degemer, 
’Lec’h chom en o galloud evel ur c’hemener.

Met daoust da se, Yann ne gave na roud na tres ebet eus an dianket Oanig paour !

An dra-mañ a dremen er-maez, en hevelep lec’h, e tro an abardaez, dek vloaz goude.

war an hevelep ton gant « Son ar chistr »

Bremañ va eontr, me ’gred, c’hall bezañ dinec’h-tre :
Nag e ve digor frank an nor war va gorre,
Nag e kouezhfe an tour, tec’hel kuit na rin ket.

N’her gouien ket va-unan zoken pa skriven dezhi va lizher diwezhañ...

                             Aze ’mañ an hudour,

Aet a-bell zo ganeomp e-maez a enebour,

Savet gant hon roue dreist ar vedisined.

Ya, labourerien-douar, arabat eo krediñ
E ve buhez paotred kêr gwell eget hoc’h hini.

Hola ! Ne gredit ket n’eus amañ ’met un drouiz
Hag en defe heuget rak un torfed ken kriz.

Ha morse ne glever, sebezusañ burzhud,

Nag arzh, na karv-meur, na bleiz, na gourejen,

Loen ebet o sevel e vouezh en o c'hichen.

Mar ne ra ket a vad, evit droug ne ra ket kennebeut.

Seitek kant trizek ha pevar-ugent ! E pelec’h eta edo Doue d’ar mare-se ?... 

Karet ’out ganin-me, va merc’h ; traoù er-walc’h eo.

Va c’halon, ’vel ar bleuñv, en deus naon ha sec’hed,
Naon d’ar bannoù heol a zeu, da c’houloù deiz,
’Vel ur mel eus an neñv, da gouezhañ en o c’hreiz !

Pell diouzh an tiez hag an hentoù,
E kouezh e-touez ar c’hornandoned
Añvet ivez ar viltañsoù (…)

Voyez le long de A.

Pemp devezh e rankas gedal avat, hag e-keit-se e teuzas meur a bezh ugent real : ar bevañ a zo ker e Pariz, me ’lavar deoc’h !

Me eo an ene paour, ene hor bro, a teus
E-kreiz an noz teñval klevet oc’h hirvoudiñ !

A-barzh ma’z eas d’ar gêr, e c’houlennas outañ ar person ha n’en doa ket alc’hwezhiet dor an iliz.

E-doug ma oan dindan galloud an enebour,
’Meus klevet an hudour meur a wech…

Ar pezh a zo gwir eo penaos e-pad m’edot o kuruniñ hor mestr, ez eus deuet ur c’hannad da zegas ar c’heloù d’an duk Arzhur.

Sell, pa lamm ar mor bras, 
Ur verc’h, un aelig gwenn…

Kaer he doa gervel ’toull an nor
Na deue gour evit digor,
Ken a welas tre un toullig
An itron stouet marv-mik.

Diskouezit ’ta d’ho nesañ muioc’h a garantez
Hag e lec’h hen dispenn ho pet kentoc’h truez
Ouzh ur paourkaezh a zo dibabet gant Doue
’Vit dougen ur groaz kalz pounneroc’h ’vit ho re.

An aotroù person (...) a glaskas distreiñ war an hent mat an dañvad dianket. Ne oe ket selaouet nemeur.

N’intentan ket ivez bezañ dleour d’ur wreg
’Viti da vezañ dreist ar re all flour ha c’hwek.

Aon am eus, pa vin bet tremen ur bloaz ganti,

E tec’hfe re vuan an eurvad ’maez an ti.

– Distreiñ?... Biken !... Kentoc’h e tremenfen ar stêr diwar neuñv.

(…) ha pa veze echu e labour gantañ, e teue en-dro evit mont da Gonk da werzhañ e varc’hadourezh ha distreiñ ac’hano d’e doull ti.

Perak, ya, ya, perak em eus-me selaouet
Ho komzoù braouac’hus ?…

Touet a ran ober hed-ha-hed evidout
Kement a c’houlennfes, gant ma vo em galloud.

Pegoulz e teuint en-dro ? N’on ket evit hel lavaret.

Tost da Ber ’oan o c’hortoz
    ’Barzh er Baradoz,
Pa lavaras Doue dezhañ…

Ya ! ra varvo Tremeur, peogwir eo ret e skeiñ
’Vit lakaat a-bioù deomp gurun Doue da dreiñ.

Daou pe dri bloaz oa pe ouzhpenn,
M’oa eno ’ober pinijenn (…)

Ken e lammas ur bleiz er c’hoad,
A-dreuz en e veg un dañvad (…)

Sklêrijenn, war va zal peur e savo an deiz ?

Dihun, va floc’h, ha sav timat,
Ma yemp-ni da hersal ur c’had (…)

Ha ma, me ’soñj penaos… ne spontit ket m’ho ped,
Me ’soñj enta penaos n’en deus ket Doue ebet.

Pa oan-me gwechall krouadurig,
Traoù-Doue ! na me oa kredik !

Pegen hir e kavin chom er gêr da ruzañ,
E-pad ma vefoc’h-c’hwi, tud yaouank, en argad ?

Petra ’rin-me bremañ, hepdout, mabig paour,
Petra ’talvezo din va danvez na va aour ?

Kalz tud, o vont gantañ e-pad an noz, o deus gwelet meur a dra na gomzer anezho nemet pa vezer tost d’ul lec’h santel.

Hor Salver d’ho mirout, an eil hag egile ! 

Ra ma kouezho mallozh an holl 
War ar milliget, war ar foll ! 

Nag a dud reuzeudik, Fant, a zo d'ar poent-mañ o c'haloupat an hentoù, sklaset o izili gant ar rev, ha goullo o c'hof.

Met, sellit ’ta pebezh penn kalet he deus hi !

Evit hon tadoù pezh enor !

Ha petra ’ra d’an ailhoned-se eus Pariz dont da glask trabas ouzh hor beleien-ni ? Peseurt droug a reont ?

Ha, ha, ha, ha ! Me a zebro hiriv ur bern traoù mat evel-se, e ti va mignon Gwenole Brouskaol, barner a beoc’h e Gwitalmeze, evel ma’z on-me barner a beoc’h amañ.

Pe anv ’reer ouzhit, paotr yaouank birvidik ?

Me n’am eus evit c’hoazh graet a vrezel nemeur
Nemet d’al loened gouez dre goadeier Breizh-Meur

                               Mard eus newazh unan, 
Ra ma kouezho en neant, gant e vallozh warnañ ! 

Stlapit ar maen gant ma fri, 
Mard oc’h glan a fazi. 

Hore ! hore ! kuit a druez !
En em ward-te ! mar ’maout dibres !

Evit krouiñ ar bed evel ma ra, hep diwezh, nag ehan, n'en deus nemet ur vammenn ma dennfe diouti ar Grouidigezh.

Bremañ, dre c’hras Doue, ’c’hallin mervel ganit,
Nemet kaout a rafe Breizh an tu da c’hounit
’N ur gas diwar he zro ar pennoù-bloc’h daonet.

Hervez komzoù an ael, ni hon eus hen klasket
Ha, paour ’veldomp, amañ, sur ’omp eus her c’havet.

Chomet ’on va-unan, an hini a dlee bezañ va fried a zo marv war ar chafod (…)

Gant kement a nerzh e komze an ael divezhet ma chome ar person bamet holl d’e selaou, ha n’hellas lavaret nemetken :

– Penaos ! te eo a zo aze, spered milliget ?

Voyez pourvu que (gant ma et war-lerc'h ma).

Tud ken garv, kont veur, n’hoc’h eus gwelet biskoazh.

Ab’oe c’hwec’h miz krenn kastizet, 
Ken oa truez ouzh o sellet.

Taolet war an dachenn tri pe bevar marv ; 
Hag, anez oa torret ar vazh ’tre va daouarn, 
’Vijent deut holl ganin, daoust da dir nag houarn…

Gouloù, mar plij ganeoc’h ! Gouloù ! Ken teñval hag ur fourn eo ho ti, mab ar sec’h. Degasit gouloù din, pe anez ne echuin ket ho labour.

Bete-goût ma sachfent warnout pe wall pe c’hloaz,

Me a zalc’ho ’ne dit ken ’vi ’n em gavet gwaz.

Meur a wech, Arvoriz o devoa klasket en em sevel, gounit o frankizioù tremenet (…)

Hag hen ’n em dalc’h heñvel, koulz e mat, koulz e fall.

Hag e-kreiz trouz ar mor, ar gurun,
E kriont holl : « ra vo lazhet !
Rak keit Ø amzer zo ma’z omp war yun ! »

An diavaeziad, koulskoude, a gendalc'he da skeiñ kalet, o touet hag o vallozhiñ Doue endra c'helle.

Hogen, tra ma vefoc’h amañ, be’t sur, aotroù,
’Rankfe ’benn ho lazhañ mont dreist va c’horf marv.

An Aotroù Doue eo. Reiñ a ra, mar plij gantañ, gwech ar gounid, gwech ar c'holl.

Va Doue, deus ho torn ni ’rank atav sentiñ, 
’Forzh pe wall pe eurvad a daol war hor gorre (…)

Voyez chaque fois (bewech) et chaque fois (bep tro).

Ar bloavezhioù a dremenas o tegas d’ar besketaerien levenez ha glac’har bep eil tro.

Me ’gano ar c’han, an holl a-bezh a gano an diskan, mar kirit.

Ne vanke hini ebet. An holl besketaerien ivez a yoa er gwasked.

Razh ar pezh a lârit n’en deo ’met faosoni. 

Komz dizoan, Hilligern : n’en deus den ebet Ø re.

Ar gwin, a leverer, n’eo ket gwall-ger amañ, hag ouzhpenn, un nebeud Ø lip-e-bav na rafe ket a zroug… ur wech n’eo ket atav…

’Tro mare ’serras an deiz, an neñv holl da frailhañ !
Glav hag avel ha grizilh, ha tanfoeltr ar gwallañ !

Dihun abred, ar c’hi Tom o gwelas

O vont er straed, etrezek an hent bras.

Ne fell ket din, tamm ebet, lavaret eo droch kement den a zo war-dro Beg ar Raz.